Chuyên gia đề xuất để người dân tự định giá đất

Ngày 17/1 vừa qua, Đại học Kinh tế Quốc dân đã tổ chức cuộc tọa đàm "những vấn đề kinh tế trong chính sách và luật pháp đất đai ở Việt Nam". Tại đây, nhiều chuyên gia đã cho ý kiến về việc định giá đất, bồi thường khi giải phóng mặt bằng và kiến nghị các giải pháp tăng nguồn thu ngân sách từ đất đai.

Theo quy định hiện hành, khung giá đất do Chính phủ ban hành và đây là căn cứ để các tỉnh, thành ban hành bảng giá đất.

Một số trường hợp áp dụng bảng giá đất như: Tính phí và lệ phí trong quản lý, sử dụng đất đai; tính thuế sử dụng đất; tính giá trị quyền sử dụng đất... Song, theo PGS.TS Nguyễn Văn Xa, nguyên Cục trưởng Cục quản lý công sản (Bộ Tài chính), giá thị trường luôn cao hơn rất nhiều giá đất do nhà nước quy định. Cụ thể, tại một số khu vực thuộc Hà Nội, Tp.HCM, trong khi khung giá đất cao nhất của nhà nước chỉ định giá ở mức 162 triệu đồng thì giá đất thực tế đã lên tới 1,3 tỷ đến 1,4 tỷ đồng/m2.

Do bảng giá đất hiện không phù hợp thị trường nên Tp.HCM đã phải điều chỉnh mức bồi thường khi giải phóng mặt bằng thêm nhiều lần để đạt mức thấp nhất là 8 triệu đồng/m2.

Giá đất cao nhất tại khu tứ giác vàng 2-4-6 Hai Bà Trưng, quận 1, Tp.HCM
khoảng 1,3 tỷ đồng/m2. Ảnh: Hữu Khoa

GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Tài nguyên Môi trường đề xuất thực hiện cơ chế người dân đăng ký giá đất thuộc quyền sử dụng của mình. Thời gian đầu có thể dùng mức đăng ký này để tham khảo, sau đó sẽ sử dụng vào một số việc nhất định.

Theo vị chuyên gia này, việc để người dân tự đăng ký giá đất đã được trình tại dự thảo Luật đất đai năm 2003 tuy nhiên không được chấp thuận. Trong khi đó, nhiều nước trên thế giới đã quy định để người dân đăng ký giá đất mà cá nhân đang sử dụng để làm căn cứ bồi thường khi thu hồi hoặc nộp thuế đất.

Ông Võ giải thích: "Khi để người dân tự định giá đất, nếu họ lựa chọn giá đất cao thì lúc nhà nước thu hồi, tiền bồi thường sẽ lớn, tuy nhiên họ lại phải đóng tiền thuế nhiều hơn. Indonesia, Philippines thu thuế đất 1% còn Việt Nam chỉ thu 0,03%. Trong khi nhiều nước thu thuế đất đủ để phát triển đô thị thì Việt Nam lại phải phát triển bằng nguồn vốn vay ODA".

GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Tài nguyên Môi trường. Ảnh: Ngọc Thành

PGS Nguyễn Đình Thọ, Cục Kinh tế và Phát triển quỹ đất, Tổng cục quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên Môi trường) cũng cho biết, ở Singapore hay Đài Loan, người dân tự khai giá nhà đất, nếu giá cao thì phải trả thuế nhiều, giá thấp thì nhà nước thực hiện quyền tiên mãi, mua lại miếng đất đó. Do vậy, người dân phải xác định mức giá đất hợp lý.

Nhất trí với quan điểm của GS Đặng Hùng Võ, ông Thọ cho rằng Việt Nam có thể định hướng thực hiện đề xuất này trong tương lai vì phải có thời gian để chuẩn bị các điều kiện. Chẳng hạn, nếu thực hiện quyền tiên mãi thì phải xác định tổ chức nào sẽ đứng ra mua lại đất của những gia đình xác định mức giá thấp hơn giá thị trường?

Ngoài ra, hiện nay Việt Nam đang thực hiện thu thuế theo bảng giá đất, nên muốn xác định theo giá người dân đăng ký thì phải quy định trong luật. Như vậy, nếu muốn thực hiện thì phải có thời gian để chuẩn bị.

Đề cập đến những hạn chế trong công tác quản lý đất đai thời gian qua, đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cường, Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, phải xây dựng Bộ luật đất đai vì các chính sách liên quan liên tục được điều chỉnh trong thời gian qua, nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Ngân sách nhà nước thu được từ đất đai hiện chưa đáng kể, tồn tại nhiều vướng mắc trong công tác quản lý đất đai gây bức xúc cho người dân.

Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, thời gian tới sẽ tiếp tục tổ chức hội thảo để tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, từ đó góp ý cho dự thảo Luật đất đai sửa đổi.