Fallingwater - kiệt tác vượt thời gian

Tọa lạc trên dòng thác Bear Run, Fallingwater được xem là một trong những công trình xây dựng đẹp nhất mọi thời đại của kiến trúc Mỹ

Ngoài việc được nhiều tạp chí danh tiếng như Time, New York Times, Newsweek, U.S News & World Report… đánh giá là một trong top 10 công trình vĩ đại nhất của kiến trúc Mỹ, Fallingwater còn chính thức được bình chọn là “công trình lịch sử cấp quốc gia” vào năm 1966. Gần đầy nhất, theo bảng khảo sát năm 2007 của AIA (American Institute of Architects), tác phẩm độc đáo này của Frank còn được xếp vào danh sách 20 công trình kiến trúc được yêu thích nhất mọi thời đại.

Frank Lloyd Wright là một trong những biểu tượng vĩ đại, là một tài năng kiến trúc lỗi lạc có tầm ảnh hưởng to lớn nhất vào thời kỳ nửa đầu thế kỷ 20 của nước Mỹ nói riêng và cả thế giới nói chung. Ông là bậc thầy đi tiên phong trong phong cách kiến trúc hữu cơ (organic architecture) và tổ hợp đa dạng hình thể không gian ba chiều.

Là một trong những người sáng lập nên nền tảng kiến trúc hiện đại Bắc Mỹ, Frank chú trọng đến việc sử dụng các công nghệ mới, nguyên vật liệu và kỹ thuật tiên tiến để ứng dụng vào công trình, tạo nên hình mẫu cơ bản cho các công trình xây dựng hiện đại trong thế kỷ 20 sau này.

Công trình này khởi nguyên chỉ là bản thiết kế nhà ở cho gia đình Edgar J. Kaufmann, tọa lạc tại vùng nông thôn phía tây nam tiểu bang Pennsylvania. Wright lên bản vẽ công trình vào năm 1934. Một năm sau, việc thi công bước đầu được thực hiện. Mất 3 năm tiếp theo để thi công và sửa chữa, tháng 10-1937 Fallingwater mới chính thức được bàn giao và ra mắt công chúng.

Cấu trúc chính của toàn bộ ngôi nhà là hệ thống bệ đỡ bancông (cantilever) bằng bêtông cốt thép. Với hệ thống này, Wright và nhóm cộng sự đã sử dụng phương pháp đảo ngược dầm hoàn toàn để tạo nền nhà của tầng trên cũng là trần nhà của tầng bên dưới.

Phần sàn nhà của tầng bên dưới được gia cố thêm bằng gấp đôi lượng thép bình thường. Số thép tăng cường này không chỉ làm tăng trọng cho sàn nhà mà còn giúp lớp bêtông vốn thường không thể lấp đầy dàn móng bêtông khiến sàn nhà yếu đi, được khít chặt nhau hơn.

Một sự cố đáng kể ở các bệ đỡ bancông này là việc sụp lún. Vì nhà thầu không tính toán đến độ võng xuống của tấm sàn khi lớp bêtông đã lưu hóa và dàn khung được tháo dỡ, nên hậu quả của việc không xây dàn khuôn có độ nghiêng hướng nhẹ lên trên là hệ thống bệ đỡ ngày càng nghiêng hẳn sang một bên.

Phương án cứu vãn khả thi được thông qua là việc bố trí để cài đặt một bức tường hỗ trợ bên dưới hệ thống dầm đỡ ở dãy nhà phía tây.

Hệ thống bệ đỡ bancông là cấu trúc chính cho tòa nhà

Tường làm bằng sa thạch khai thác từ khu vực xung quanh thác

Toàn cảnh

Vị trí được chọn để đặt móng cho tòa nhà cũng là một trong những thách thức thú vị dành cho Frank: dòng thác Bear Run thuộc cao nguyên Laurel ở dãy núi Allegheny. Tuy không phải là dạng địa hình phức tạp, nhưng với cấu trúc phân tầng của các lớp vách đá trên dòng thác, việc xây dựng một biệt thự nghỉ dưỡng bên trên đó quả cũng không phải là một công việc đơn giản chút nào.

Tháng 12-1935, một mỏ đá cũ đã được mở về hướng tây của thác nước để cung cấp nguồn đá nguyên liệu cần thiết cho các bức tường. Việc xây dựng được yêu cầu là làm sao khi ở trong nhà thì có thể nghe tiếng thác nước chảy, nhưng chỉ có thể nhìn thấy thác nước khi đứng trên bancông ở tầng thượng mà thôi. Loại kiến trúc hình học kỳ bí kiểu như thế đã thật sự là một câu đố hiểm hóc đặc biệt dành cho Frank.

Vào thời điểm xây dựng, ngôi nhà trị giá khoảng 155.000USD (bao gồm 22.000USD cho phần trang trí nội thất và 8.000USD cho chi phí thiết kế). Theo thời giá năm 2010, giá trị ước tính cho Fallingwater vào khoảng 2,4 tỉ USD.

Từ năm 1937-1963, đây chỉ là khu biệt thự nghỉ dưỡng cuối tuần của gia đình Kaufmann. Nơi này được mở cửa cho công chúng đến tham quan như một bảo tàng kể từ năm 1964. Mỗi năm Fallingwater thu hút hơn 120.000 lượt khách đến thăm, nghĩa là đã có hơn 6 triệu người từng đặt chân đến đây để chiêm ngưỡng một trong những kiệt tác kiến trúc vĩ đại nhất mọi thời đại của nước Mỹ.

Nhà nghỉ

Hồ bơi bên sườn đồi

Phòng khách với lò sưởi với mô đá phía trước được cố ý để lồi lõm tự nhiên

Sàn nhà, tường đá, đồ gỗ tạo một cảm giác hoang sơ

Đẳng cấp thiên tài của Wright còn là sự hợp nhất của con người và thiên nhiên trong từng chi tiết nhỏ. Chiếc lò sưởi đặt giữa phòng khách được tạo thành từ những tảng đá cuội ở khu vực thác nước và trên vị trí được xây - một mô đá cuội cố ý được để lại, nhô nhẹ lên mặt sàn bằng phẳng của sàn nhà phòng khách.

Ý định ban đầu của Wright là cho mài nhẵn mô đá này, nhưng trước khi có căn nhà, nơi đây đã từng là một chỗ ngồi tắm nắng yêu thích của một thành viên trong gia đình Kaufmann, nên cuối cùng mô đất nhỏ ấy cũng đã được giữ lại đúng nguyên mẫu. Với sàn nhà bằng đá mài sáp bóng, trong khi lò sưởi lại để mộc, sự tương phản của đá khô nhô ra từ con suối như đem lại một ấn tượng của núi rừng hoang sơ và gần gũi.

Sự hợp nhất ấy còn được thể hiện qua những bức tường đá phủ rêu xanh, không hề có sự hiện diện của khung sắt, cửa kính lại được bít trực tiếp vào tường đá. Có cả những bậc thang dẫn thẳng lối xuống thác nước. Phòng ngủ đều nhỏ, một số thậm chí còn có trần nhà thấp, như muốn khuyến khích mọi người hãy lao ra khoảng không bao la, trong lành, tươi mát bên ngoài.

Phòng ăn

Vườn hoa trong nhà

Toàn bộ vật dụng trang trí nội thất trong nhà đều là những sản phẩm cao cấp, nên dù đã trải qua hơn 7 thập niên nhưng tất cả dường như vẫn còn rất mới. Không chỉ thế, màu sắc và cách bài trí của Wright như “đi tắt đón đầu” với trào lưu hiện đại, nên nếu không được biết trước thì khó lòng phân biệt chính xác thời điểm xây dựng ngôi nhà.

Phía trên gian nhà chính, ở mé sườn đồi, cạnh gara và nhà khách còn có một hồ bơi sâu 1,8m thường xuyên được dẫn nước từ dòng thác thiên nhiên chảy vào và chảy tràn ra con sông bên dưới.

Phối cảnh đồ họa

Tadao Ando, một kiến trúc sư nổi tiếng người Nhật, khi đến tham quan Fallingwater đã nhận định: “Wright đã nắm bắt được đặc thù tinh túy nhất của kiến trúc Nhật Bản, đó chính là cách xử lý không gian. Ở Fallingwater, tôi đã thật sự bị lôi cuốn trước sự nhạy cảm không gian hết sức tinh tế đó”.

Fallingwater xứng đáng là một kiệt tác tuyệt vời nhất của Wright bởi tính năng động và sự hòa hợp của nó với môi trường thiên nhiên hùng vĩ xung quanh. Niềm đam mê phong cách kiến trúc Nhật Bản ảnh hưởng mạnh mẽ đến thiết kế của Fallingwater, đặc biệt là tầm quan trọng của sự kết hợp hòa quyện không gian giữa nội và ngoại thất cũng như sự nhấn mạnh táo bạo trong mối tương quan mật thiết giữa con người - kiến trúc - thiên nhiên.

Theo Tuổi trẻ

- Quý khách tham khảo thêm các chuyên mục khác của X HOME:

>>>Tủ giày thông minh X HOME

>>>Bàn ghế học sinh X HOME

>>>Giường ngủ X HOME

>>>Giường gấp thông minh X HOME