Tp.HCM: Nhức nhối vấn nạn 'chảy máu' đất công

Thuê rồi đem bán

Công ty Colas được nhà nước chấp thuận cho thuê khu đất rộng hơn 2.000m2 tại 360 Xa lộ Hà Nội (quận 9) để làm nhà xưởng, địa điểm kinh doanh. Sau một thời gian sử dụng, gần đây, khi sắp hết hạn thuê đất, công ty này đã không trả lại đất cho nhà nước mà cho Công ty nhũ tương nhựa đường Việt Pháp thuê lại để làm nơi nấu, chế biến nhựa đường. Theo quan sát của chúng tôi, tại khu đất này các lò đun nhựa đường đang hoạt động rầm rộ. Vì sản xuất nhựa đường nên mùi hôi bốc lên nồng nặc. Được biết, hiện Thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường đang có kế hoạch thanh tra việc sử dụng đất đối với Công ty Colas. Sở sẽ thu hồi khu đất này nếu doanh nghiệp sử dụng lãng phí, không đúng mục đích và hết thời hạn thuê, sau đó bán đấu giá để lấy nguồn thu cho ngân sách thành phố.

Theo kết quả kiểm tra, đa số các khu đất công, đất kho bãi sử dụng lãng phí đều thuộc sự quản lý của các doanh nghiệp nhà nước. Chẳng hạn Tổng công ty công nghiệp Sài Gòn TNHH MTV được giao quản lý và sử dụng khu đất diện tích 1.700 m2 ngay mặt tiền đường Võ Văn Tần (quận 3) nhưng không sử dụng mà bỏ hoang mấy năm nay. Thời gian trước đó, Tổng công ty này giao khu đất cho Trường Công nghệ thông tin Sài Gòn làm bãi giữ xe, còn hiện nay thì quây rào lại rồi... bỏ hoang. Theo số liệu trên sổ sách thì Tổng công ty nông nghiệp Sài Gòn (Sagri) quản lý khoảng 6.600ha thuộc khu đất này nhưng trên thực tế chỉ sử dụng 550 ha trồng mía, bưởi da xanh, ổi… số đất còn lại không biết 'biến' đâu mất?

Một khu đất khác có diện tích hơn 26.000m2 với 3 mặt tiền, trong đó mặt tiền chính nằm trên đường Phạm Thế Hiển (quận 8) được Nhà nước giao cho Công ty TNHH nhà nước MTV công nghiệp tàu thủy Sài Gòn (SSIC). Công ty này đã "cắt" một phần khu đất cho Công ty Quỳnh Thư thuê làm bãi giữ ô tô. Sau một thời gian dài, hiện phần đất này đã được thu hồi lại nhưng...để hoang. Trong khi đó, khu đất này đã được UBND thành phố kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho doanh nghiệp được chuyển mục đích sử dụng đất theo quy hoạch được phê duyệt để tái cơ cấu tập đoàn và Văn phòng Chính phủ cũng đã ra văn bản chấp thuận.

Đáng chú ý, có không ít khu đất công hiện đang bị các đơn vị thuê đất “hô biến” thành đất tư nhân sau đó đem bán lấy tiền bỏ “túi”. Dư luận đã nhiều lần bức xúc trước tình trạng chảy máu đất công hoặc đất công được định giá rẻ mạt thời gian qua. Ông Võ Công Lực, GĐ Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố cho biết, hiện nay rất nhiều quỹ đất công giao cho doanh nghiệp thuê bị sử dụng lãng phí, nhiều khu đất bị bỏ hoang, không sử dụng đúng mục đích. Thậm chí còn xuất hiện doanh nghiệp tự ý 'cắt' đất giao cho cán bộ, công chức. Nhiều khu đất khác thì bị người dân chiếm giữ trái phép. Về vấn đề này, ông Lực phân trần, theo quy định của nhà nước, doanh nghiệp phải tự di dời các hộ dân nhưng trên thực tế không có đơn vị nào chịu thực hiện, dẫn đến việc nhà nước không thu hồi được đất. Có những doanh nghiệp đã hết thời hạn thuê đất hoặc sử dụng không đúng mục đích bị thu hồi đất nhưng lại không thực thi quyết định mà chây ì, đùn đẩy trách nhiệm cho thành phố, không hợp tác thu hồi. Để thu hồi được các quỹ đất này, thành phố phải thêm một lần nữa bỏ tiền ra đền bù giải phóng mặt bằng. "Đây chính là nguyên nhân khiến công tác thu hồi đất công tại Tp.HCM bị kéo dài suốt nhiều năm”, ông Lực nói.

Nhiều quỹ đất công Nhà nước giao cho các doanh nghiệp đang bị sử dụng sai mục đích,
gây lãng phí, thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước. Ảnh minh họa

Thu hồi đem đấu giá

Để chấn chỉnh tình trạng đất công bị quản lý lỏng lẻo, bị 'chảy máu', mới đây Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các địa phương dừng lại việc chuyển đổi đất công, tập trung rà soát lại quỹ đất. Riêng tại Tp.HCM, ông Võ Công Lực cho biết, tính đến cuối năm 2016 thành phố đang lập thủ tục đấu giá, thu hồi 108 khu đất có tổng diện tích hơn 213 ha. Tuy vậy, tính đến nay thành phố mới thu hồi và tiếp nhận được 88 khu đất với diện tích hơn 204 ha, còn lại 21 khu đất với diện tích hơn 8,2 ha vẫn đang xử lý thu hồi. Theo ông Lực, những khu đất này sau khi tiếp nhận sẽ được đem đấu giá, làm quỹ đất đối ứng cho các dự án BT… Còn lại những khu đất chưa sử dụng thì Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố sẽ có kế hoạch khai thác tạm bằng cách cho thuê làm bãi đậu xe, kinh doanh…

Ông Nguyễn Toàn Thắng, GĐ Sở Tài nguyên-Môi trường Tp.HCM, cho rằng quỹ đất công phải được đem đấu giá, tạo nguồn vốn cho thành phố, bởi hiện nay thành phố vẫn đang rất khó khăn, thiếu quỹ đất để đối ứng trong các dự án BT. Trong khi đó, thời gian vừa qua, nhiều quỹ đất công giao cho các đơn vị quản lý nhưng bị cắt giao lại cho cán bộ, công chức khiến việc thu hồi lại rất khó khăn.

Về các quỹ đất mà thành phố giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất quản lý nhưng chưa thực hiện, hiện nay thành phố có chủ trương cho thuê ngắn hạn, toàn bộ tiền thu được sẽ nộp hết cho ngân sách. Ông Thắng cũng kiến nghị, các đơn vị quản lý đất như sở ngành, công ty quản lý nhà thành phố, các công ty công ích, các quận huyện theo luật hiện hành đều có thể đấu giá đất. Vì vậy, thành phố nên tập trung về một đầu mối thực hiện đúng theo quy trình, quy định của pháp luật để hạn chế thất thoát.

Còn theo đại diện Sở Tài chính thành phố, chỉ xét cho tiếp tục sử dụng với các đơn vị đang thuê đất công trong trường hợp sử dụng đúng mục đích, nếu không sẽ thu hồi, thực hiện sắp xếp theo Quyết định 09 hoặc giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất quản lý khai thác. Những diện tích đất mà đơn vị quản lý đang giao cho cán bộ, công chức ở, đã có quyết định thu hồi của nhà nước nhưng nhiều đơn vị cố tình không thực hiện, không tự bồi thường giá trị tài sản trên đất cho người được giao đất thì thành phố yêu cầu chuyển giao nguyên trạng về để thành phố tự xử lý theo quy định của pháp luật. Với những mặt bằng sử dụng không đạt hiệu quả như của TCT lương thực, Tổng công ty thép... thuộc đơn vị T.Ư thì thành phố sẽ làm việc với các bộ ngành để thu hồi giao lại cho thành phố quản lý. Đến nay quan điểm này cũng đã được Bộ Tài chính chấp thuận.