Xây dựng nhà ở xã hội giai đoạn 2009-2015: Đầu tư 49.000 tỉ đồng

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam: Phương thức chủ yếu là cho thuê

Trao đổi với Tuổi Trẻ về chương trình đầu tư xây dựng nhà ở xã hội giai đoạn 2009-2015, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam (ảnh) cho biết:

- Nếu chương trình được Thủ tướng phê duyệt trong thời gian sớm thì chúng tôi đề xuất trích 2.500 tỉ đồng từ gói kích cầu 1 tỉ USD để triển khai trong hai năm đầu, dĩ nhiên nguồn vốn tổng thể lớn hơn nhiều... Chương trình bảy năm này thật ra chỉ là một giai đoạn, còn xây dựng nhà ở xã hội là việc sẽ kéo dài nhiều chục năm.

* Dự kiến chương trình chỉ giải quyết cho khoảng 30% số hộ gặp khó khăn, vậy điều kiện để được thuê, thuê mua nhà ở xã hội thế nào cho công bằng, thưa ông?

- Điều này nếu không tính trước cũng dễ xảy ra mất công bằng. Chúng tôi đã đưa ra các tiêu chí rất cụ thể, ví dụ như người được thuê, thuê mua phải chưa có nhà ở hoặc có nhà ở nhưng quá chật chội (bình quân dưới 5m2/người) mà không có điều kiện cải thiện chỗ ở; có mức thu nhập bình quân hằng tháng đáp ứng điều kiện quy định tại nghị định 90 hướng dẫn thi hành Luật nhà ở...

Phương thức chủ yếu của chương trình này sẽ là cho thuê, còn thuê mua giao cho dự án của khối doanh nghiệp.

* Chất lượng công trình nhà ở xã hội sẽ được đảm bảo như thế nào khi vừa qua nhiều công trình nhà tái định cư có chất lượng kém?

- Với việc xây dựng nhà ở xã hội thì các quy chế, chế tài để quản lý chất lượng phải được tăng cường, sẽ có những quy định về trách nhiệm rõ ràng cho các bên có liên quan. Chúng tôi sẽ nghiên cứu và đề xuất để ban hành nhiều quy định nhằm tăng cường hơn nữa chất lượng các công trình mang tính chất xã hội bằng nguồn vốn nhà nước.

Ở các nước thì chương trình nhà ở xã hội thường do chính phủ trung ương lo. Ở nước ta, các địa phương cũng bị giới hạn về nguồn lực, còn doanh nghiệp thường không mặn mà với việc tham gia các dự án xã hội vì thời gian thu hồi vốn dài (có khi tới 30 năm). Đó cũng là lý do từ 2005-2008 gần như chưa làm được dự án nhà ở xã hội nào, nên tôi cho rằng nguồn vốn từ ngân sách trung ương ở đây là hết sức quan trọng.

Đầu tư sao có lợi?

Bộ Xây dựng vừa có tờ trình Chính phủ đề án dành 2.500 tỉ đồng từ nguồn vốn kích cầu để xây dựng thí điểm nhà ở xã hội (NƠXH) tại Hà Nội và TP.HCM trong năm 2009 và 2010. Nếu đề án được thông qua, sắp tới TP.HCM sẽ được đầu tư 5.000 NƠXH.

Nên hỗ trợ doanh nghiệp xây nhà ở xã hội

Theo ông Nguyễn Đăng Sơn - phó viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng, không nên thành lập một dự án khác mà nên đưa số vốn này thẳng vào chương trình NƠXH hiện tại của TP. “Vì vốn kích cầu này chỉ trong hai năm, nếu xây dựng một dự án khác sẽ không kịp thời gian. TP nên hỗ trợ các doanh nghiệp đã đăng ký thực hiện dự án để đẩy nhanh tiến độ”. Cũng theo ông Sơn, việc sử dụng vốn này không chỉ theo hình thức bơm tiền trực tiếp cho các doanh nghiệp mà nên thông qua nhiều cách như giảm thuế, chi phí cho doanh nghiệp...

Đồng tình với ý kiến trên, một chuyên viên về nhà đất cho rằng nếu Nhà nước đứng ra xây dựng NƠXH thì không đủ kinh phí để làm, cần cho doanh nghiệp tham gia. Theo chuyên gia này, cứ duy trì cách làm “xã hội hóa” như lâu nay nhưng nới rộng một chút về lợi nhuận cho doanh nghiệp. Ở TP.HCM, giá đất và nhân công xây dựng rất cao nhưng NƠXH thì bị Nhà nước khống chế về giá bán, giá thuê... “Nên cho doanh nghiệp tham gia theo hướng xây dựng một dự án NƠXH thì được đổi bằng một khu đất sạch khác. Như vậy, số tiền kích cầu là dùng để tạo ra quỹ đất sạch đổi dự án với nhà đầu tư”.

Ông Nguyễn Đăng Sơn nhắc lại năm đề xuất của Tổng liên đoàn Lao động VN trước đây về việc xây dựng NƠXH mà ông cho rằng rất đáng lưu tâm. Đó là: miễn tiền sử dụng đất đối với nhà ở chung cư nhiều tầng, hỗ trợ kỹ thuật hạ tầng cho dự án nhà ở, cắt giảm các loại thuế phát triển nhà, miễn thuế kinh doanh nhà năm năm và cho đơn vị tham gia xây dựng NƠXH vay ưu đãi từ quỹ phát triển nhà hoặc các nguồn vốn khác với lãi suất 3-4%/năm.

Mở rộng đối tượng mua nhà ở xã hội

Theo Luật nhà ở, những đối tượng được mua và thuê mua NƠXH là cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, công nhân làm việc tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao có thu nhập thấp. Tuy nhiên, theo đề án của Bộ Xây dựng, những đối tượng này mở rộng đến cả học sinh, sinh viên, người có thu nhập thấp và cả công nhân. Ông Sơn cho rằng việc mở rộng đối tượng được thuê NơXH là cần thiết để nguồn vốn kích cầu tác động được đến nhiều người. “TP Hà Nội cũng đã mở rộng các đối tượng chứ không bó hẹp theo quy định của Luật nhà ở” - ông Sơn nói.

Ông Lê Hoàng Châu, chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cũng ủng hộ phương thức mở rộng đối tượng thụ hưởng chương trình NƠXH. Theo ông, lực lượng công nhân tại các khu chế xuất, khu công nghiệp cũng cần được chăm lo.

Ông Sơn hiến kế: để triển khai chương trình NƠXH có hiệu quả, Nhà nước phải dành quỹ đất cho quỹ nhà này. Nếu để doanh nghiệp đi xin đất cả năm mới xây được dự án thì làm sao kích cầu được. Trong quy hoạch của TP hiện nay, chỉ có quỹ đất dành cho nhà ở nói chung chứ không có quỹ đất dành cho NƠXH và cho người có thu nhập thấp. Ngoài ra Nhà nước cần có chương trình xây dựng hạ tầng kỹ thuật phục vụ NƠXH. Và cuối cùng phải có một tổ chức đứng ra chăm lo việc này. Ở các nước khác, có tổng cục nhà ở tại trung ương và các cục phát triển nhà ở địa phương. Cơ quan này sẽ giúp nhà nước tìm lời giải có lợi nhất cho bài toán NƠXH và nhà ở cho người có thu nhập thấp - Khánh Yên